Baśniowe podwórko! Jedyne takie w Wałbrzychu! Enklawa spokoju udekorowana postaciami z baśni braci Grimm - zdjęcia

Wyobraźcie sobie krótką, 155-metrową uliczkę na wałbrzyskim osiedlu powstałym w pierwszych dekadach XX wieku. Liczy ona raptem sześć trzykondygnacyjnych budynków. Trzy z nich to gmachy dwuklatkowe ustawione w kształcie litery U, tworzą samodzielną enklawę zacisznego, pełnego zieleni podwórka. Wchodzimy na nie przez dwie stylizowane bramy. To spokojna ulica nosząca miano od Stanisława Kazury, położona w wałbrzyskiej dzielnicy Nowe Miasto.

Jak odnotowuje w swoim kompendium Bogna Ludwig, budynki

"stanęły wzdłuż ulicy oraz wokół placu - skweru, gdzie połączone murowanymi bramami stworzyły rodzaj pierzei. Na elewacjach domów pokrytych grubym kamieniarskim tynkiem rozmieszczono regularnie niewielkie kwadratowe okna. [...] Klatki schodowe umieszczono w mocno wysuniętych ryzalitach, które w przyziemiach podparły masywne kolumny"*.

Autorka opisuje też ich okna w formie okulusów i rustykalne inspiracje, ze sgraffitowymi dekoracjami nawiązujące do scen z baśni ludowych. Specjalistka od wałbrzyskich osiedli mieszkaniowych odnotowała, że w latach 1938-1939 na tej ulicy oddano do zamieszkania łącznie 57 mieszkań.

Trzy kamieniczki tworzące baśniowe podwórko kryją prawdziwe skarby! Jakie to baśniowe inspiracje są ozdobą baśniowego podwórka? Naukowcy nie wnikają w to, ale motywy z ryzalitów zdobiące sześć bram baśniowego podwórka rozszyfrowali pasjonaci regionu. To z pewnością ilustracje baśni braci Grimm. Możliwe, że na ściany przeniesiono ilustracje z konkretnego wydania baśni z początku XX wieku.

Pan Robert Główczyk, twórca popularnego bloga z treściami kulturalnymi oraz turystyczno-krajoznawczymi naszego regionu i nie tylko, https://welthellsicht.blogspot.com/, w ostatnich latach przypomniał sobie bardziej znane baśnie Grimmów, a kilka mniej znanych przeczytał w oryginale. Wszystko po to, by przypisać motywy w nich użyte ilustracjom z bram budynków ul. Kazury. Jak odnotował, udało mu się dopasować dekoracje do konkretnych baśni wydanych przez Grimmów w ich zbiorach ("Kinder- und Hausmärchen") z 1812 i 1815 roku.
Oto literackie pierwowzory:

• klatka schodowa nr 2 - "Złota gęś" - Die goldene Gans - m.in. grupa osób z gęsią
• klatka schodowa nr 4 - "Muzykanci z Bremy - "Die Bremer Stadtmusikanten - m.in. osioł, pies, kot, kogut
• klatka schodowa nr 6 - "O dzielnym krawczyku"- Das tapfere Schneiderlein - scena schwytania jednorożca,
• klatka schodowa nr 8 - "Stoliczku nakryj się!" - Tischchen deck dich, Goldesel und Knüppel aus dem Sackn - scena z osiołkiem wypluwającym dukaty,
• klatka schodowa nr 10 - "Szczęśliwy Jaś" - Hans im Glück - scena zamiany złota na konia... ale jest też motyw świnki,
• klatka schodowa nr 12 - "Siedmiu zuchów ze Szwabii" - Die Sieben Schwaben - tu m.in. grupa mężczyzn z bronią drzewcową**.

Dziękujemy Panu Robertowi za uwagi, dzięki jego pracy wiemy, że na ul. Kazury mamy nie tyle ornamenty rustykalne, co właśnie nawiązania do baśni. Wielu przed nim próbowało zmierzyć się z tym zadaniem, ale najczęściej odgadywano jedynie nawiązania do "Muzykantów z Bremy" i "Stoliczku nakryj się!", a i też nie zawsze, bo można się na forach spotkać z prześmiewczą nazwą kamieniczki z osiołkiem - "Pod rzygającą kozą".

Ulica Stanisława Kazury w Wałbrzychu to niewielka uliczka - niewielu wie, gdzie jej szukać

• Ulica Stanisława Kazury zapisana jest w rejestrze dróg jako droga gminna 116533 D w Wałbrzychu.
• W okresie przedwojennym była to Sebastian Bach Strasse, jedna z nowomiejskich "ulic muzycznych", dziś kontynuuje tę tradycję jako że Stanisław Kazuro był kompozytorem muzyki i dyrygentem.
• Uliczkę tę - podobnie jak w okresie międzywojennym otaczają inne z nazwami nawiązującymi do twórców muzyki jak Ogiński (przedwojenna Schubert) i Namysłowski (przed wojną Mozart).
• Ulica liczy sześć budynków, trzy jednobramowe i trzy dwuklatkowe. Poza postaciami z baśni na budynkach można też odnaleźć zdobienia roślinne - kwiatowe. Pojawiają się na mniejszych z nich np. pod nr 3.
• Nowe Miasto słynie z cyklicznych motywów zdobniczych frontów kamienic, przykładowo, znaki zodiaku znajdziemy na I LO i ul. Orzeszkowej, a zwierzęta naszych łąk na ul. Fredry.

Więcej o unikalności dzielnicy Nowe Miasto

O najkrótszych wałbrzyskich ulicach (pod względem długości jezdni) pisaliśmy:

Drohobycka

Pohulanka

Nowogrodzka

* Bogna Ludwig, Osiedla mieszkaniowe w krajobrazie wałbrzyskiego okręgu górniczo-przemysłowego (1850-1945), Wrocław 2012, s. 484-485.
** https://welthellsicht.blogspot.com/2023/11/basniowe-kamieniczki-z-walbrzycha.html?